2.500 godina star ilirski šljem pronađen u Hrvatskoj

Arheolozi iz Hrvatske su tokom iskopavanja otkrili ilirski šljem star 2.500 godina, najvjerovatnije korišćen u kultne svrhe.

Šljem je otkriven unutar kamene strukture u tumulu na arheološkom lokalitetu Gomile. Prema profesoru arheologije sa Univerziteta u Zagrebu Hrvoju Potrebici, šljem datira iz perioda između kraja 6. vijeka p.n.e. i početka 4. vijeka p.n.e, prenosi Live Science.

Lokalitet Gomile sadrži mnoštvo tumula i nalazi se blizu sela Zakotorac na poluostrvu Pelješac, nedaleko od Jadranskog mora. “Svaki tumul sadrži nekoliko grobnica i u svakoj grobnici po nekoliko sahranjenih”, kaže Hrvoje Potrebica.

Ko su bili Iliri?

Iliri su najstariji po imenu poznati stanovnici jugoistočne Evrope. Još od najranijih zapisa koji spominju Ilire, u ilirološku problematiku uvedeno je pitanje njihovog porijekla. Već su u antici postojali mitovi, legende i tradicije o ilirskom porijeklu. Do danas su sačuvane dvije priče. Prva, starija je o feničanskom princu Kadmu, koji je tražeći sestru Evropu, koju je oteo bog Zevs, došao u Grčku, tamo se oženio Harmonijom, kćerkom Aresa i Afrodite te zajedno sa njom otišao Enhelejcima kojima su pomogli u ratu protiv Ilira i njihovog kralja Likotersa. Prema Herodotu, taj rat se odvio oko 2.100. godine p.n.e. Kadmo je zatim zavladao Ilirima i Enhelejcima, a Harmonija mu je rodila sina Ilirija tj. Iliriosa.

Drugu priču donosi Apijan , koji kaže da je Ilirije bio sin kiklopa Polifema i Galateje i brat Kelta i Galata. Ilirije je prema toj priči imao šest sinova, Enheleja, Autarija, Dardana, Meda, Taulanta i Pereba, kao i kćerke Partho, Daortho, Dasaro i druge. Sin Autarije je imao sina Panonija kome su se rodili Skordisk i Tribal.

Opšteprihvaćen pogled je da su Iliri indigeni balkanski narod čije porijeklo seže još prije bronzanog doba.

Iliri su postepeno osvojeni od strane Rimljana u nizu ratova koji su se odvijali između 229. i 168. godine p.n.e.

Šljem je u savršenom stanju

Iako novootkriveni šljem još uvijek nije prošao kroz proces konzervacije, “čini se da je u savršenom stanju”, rekao je Potrebica. Kamena struktura koja drži šljem je odvojena od svih grobova u tumulu, što sugeriše da je šljem bio namijenjen kao zavjetni dar “preminulim precima ili dio neke kultne prakse vezane za cijeli tumul, a ne za pojedinca ili grob”.

Šljem koji se upoterbljavao u borbi

Ukoliko se novootkriveni šljem upotrebljavao u borbi, vrlo je moguće da je imao psihološki uticaj na neprijateljima, kaže Domagoj Perkić, direktor Arheološkog muzeja, koji je dio Dubrovačkih muzeja. “Pokušajte zamisliti ratnika sa sjajnim šljemom na glavi, na suncu, uoči bitke, sam taj trenutak izaziva strah kod neprijatelja”, rekao je jedan od istraživača koji radi na iskopavanjima.

2020. godine je pronađen još jedan šljem

2020. godine su arheolozi pronašli još jedan šljem u kamenoj strukturu i obližnjem tumulu, rekao je Potrebica. Kao i novootkriveni šljem, vjerovatno nije bio namijenjen ni osobi ni grobu.

Centar za praistorijska istraživanja u Zagrebu, čiji je Potrebica predsjednik, koordinira istraživanjima na lokalitetu Gomile i sarađuje sa naučnicima iz Dubrovačkih muzeja i Instituta za arheologiju u Hrvatskoj.