Ova prva drevna egipatska astronomska opservatorija pokazuje napredno poznavanje astronomije i njenu utemeljenu povezanost sa egipatskim duhovnim i ritualnim praksama.

Arheolozi su otkrili prvu i najveću drevnu egipatsku opservatoriju, kako se saznaje iz Ministarstva turizma i starina u Egiptu.

Ova struktura potiče iz 6. vijeka p.n.e. a pronađena je na arheološkom nalazištu drevnog egipatskog grada Buto, danas poznatom kao Tel El-Farain.

“Sve što smo pronašli je potpuno potkopalo naša očekivanja”, kaže Hossam Ghonim, generalni direktor za antikvitete Kafr El-Šejka i vođa egipatskoh arheološkog podviga za Live Science.

Tim je otkrio ostatke građevine od ćerpiča u obliku slova L, koja se prostire na preko 850 kvadratnih metara. Njen ulaz, okrenut prema istoku, obilježen je tradicionalnim vratima poznatim kao pilon, a vodi do mjesta gdje bi sunčeva svjetlost osvjetljavala tačku na kojoj je stajao posmatrač neba — poznat kao ‘smn pe’, obično sveštenik — koji je pratio kretanje sunca i zvijezda, objasnio je Ghonim.

Građevina i dalje ima reljef smn pe-a okrenutog prema izlazećem suncu. Ova figura simbolizuje vezu starih Egipćana s kosmosom, rekao je Ghonim.

U početku je tim mislio da su pronašli hram. Međutim, kako su iskopavanja napredovala, otkrili su artefakte i urezane simbole, kao što su Chen, Cenet i Benu, koji su povezani s vremenom i astronomijom, dodao je Ghonim. Ali, otkriće ogromnog sunčanog sata — zajedno s brojnim natpisima, artefaktima i rasporedom građevine — navelo je istraživače da donesu novu odluku da je ova struktura zapravo bila opservatorija, objasnio je Ghonim.

“Uzduž sjeverne strane dvorane otkrili smo nagnuti kameni sunčani sat — sunčev sjeničar, koji je koristio promjene uglova sunčevih sjena za određivanje izlaska, podneva i zalaska sunca — jednostavna, ali duboka metoda,” rekao je Ghonim, napomenuvši da su arheolozi u početku mislili da je sat zapravo hramovna kapija. Tim je takođe na licu mjesta pronašao staroegipatski uređaj za mjerenje vremena poznat kao “merkhet,” također iz šestog vijeka p.n.e.

Ovi nalazi rasvjetljavaju astronomske tehnike koje su stari Egipćani koristili kako bi odredili solarni kalendar i datume religijskih i zvaničnih rituala, kao što su krunisanje kraljeva i poljoprivredna godina, prema saopštenju.

Prostirke i stubovi

Prostirke i stubovi Unutar dvorane arheolozi su pronašli urezani kamen koji prikazuje astronomske poglede na izlazak i zalazak sunca kroz tri godišnja doba.

“Stari Egipćani su Zemlju i nebo zamišljali kao dvije prostirke,” rekao je Ghonim. “Oni su mapirali nebo na ‘Themet Hrt’ — nebesku prostirku — dok je ‘Themet Ghrt,’ ili zemaljska prostirka, predstavljala njihov kalendar, označavajući događaje poput poplave Nila i žetve. Ovo je prvi urezani kameni prikaz takve prostirke ikada otkriven.”

Ovi nalazi, zajedno s drugim natpisima, doprinose dokazima o dubokom razumijevanju sezonskih promjena i varijacija u dužini dana kod starih Egipćana.

Arheolozi su također otkrili “trijadu stubova” na ulazu u dvoranu — neobičan raspored jer tipična struktura staroegipatskih spomenika ima stubove na kraju dvorane. Ovaj neobičan raspored stubova sugeriše da nije riječ o hramu, kako se ranije mislilo. “Pretpostavili smo da ovi stubovi možda predstavljaju tripartitnu podjelu vremena kod starih Egipćana na godišnja doba, mjesece i sedmice,” rekao je Ghonim.

Za razliku od tradicionalnih spomenika, koji obično imaju jedan pilon, opservatorija je imala dva pilona okrenuta jedan prema drugom, uokvirujući kružni prostor opservatorije i simbolizujući akhet, ili horizont gdje izlazi sunce. Prema ovom Akhetu bio je okrenut vapnenački osmatrački toranj, koji je vjerovatno bio u paru s još jednim i korišten za posmatranje sazviježđa, rekao je Ghonim.

Iskopavanja su također otkrila statuu boga Horusa s glavom sokola. Prikaz Horusa, zajedno s okom Horusa, “utjelovljuje sisteme univerzuma i povezan je sa suncem, mjesecom, bogom Horusom i božicom Vadžet, najvažnijim bogovima Buta,” prema saopštenju.

U drevna vremena, Buto je bio posvećen božici Vadžet, zmijskoj božici poznatoj po zaštiti kralja. Analiza opservatorije pruža dodatne dokaze da je Vadžet imala veliki značaj u Butu, rekao je Ghonim.

Unutar opservatorije, arheolozi su pronašli sivu granitnu statuu kralja Psamtika I iz saitske ere — 26. dinastije — i bronzanu figuru Ozirisa, boga povezanog s podzemnim svijetom i uskrsnućem, sa zmijom, što upućuje na božicu Vadžet. Ovi artefakti, zajedno s raznim keramičkim predmetima korištenim u religijskim ritualima, datiraju opservatoriju u šesti vijek p.n.e. i naglašavaju njenu dvostruku ulogu u naučnom proučavanju i duhovnoj praksi, rekao je Ghonim.

Izvor: LiveScience